İşitme kaybı

İşitme kaybı nedir?

İşitme kaybı, işitme keskinliğinin azalmasıdır. Bu sorun, yeni doğanlardan yaşlılara kadar her yaştan insanı etkileyebilir ve birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünya çapında yaklaşık 1,5 milyar insanın çeşitli derecelerde işitme kaybına sahip olduğunu belirtmiştir ve bu sayı artmaya devam etmektedir.

Kulak nasıl çalışır?

İşitme kaybını anlamanın ilk adımı, kulağın nasıl çalıştığını anlamaktır.
Kulağın üç ana bölümü vardır:

1. Dış kulak. Dış kulak, kulak zarının titreşmesine neden olan ses veya ses dalgalarını toplar.
   
   
2. Orta kulak. Kulak zarı, orta kulakta bulunan ve kulak zarının mekanik titreşimlerini güçlendiren ve iç kulağa aktaran üç küçük kemiğe bağlıdır.
   
   
3. İç kulak. İç kulak veya koklea, içi sıvı dolu olan ve salyangoz şekline sahip bir organdır. Koklea, mekanik titreşimleri sinirler aracılığıyla beyne gönderilen elektriksel uyarılara dönüştürülen küçük tüy hücrelerine ev sahipliği yapar. Titreşimler, kulağın bu kısmında yer alan sıvıdan geçerek beyne ulaşır. Beyin elektriksel uyarıları yorumlayarak tanınabilir seslere dönüştürür.
   
   

İşitme kaybı nerede oluşur?

İşitme kaybı, kulağın herhangi bir kısmındaki (dış, orta veya iç kulak) sorunlardan veya hasardan kaynaklanır. İşitme ile ilgili problemler, beyinde yer alan işitme korteksinde gerçekleşen sorunlardan da kaynaklanabilir. İşitme sorununun kaynağı, yapılacak tedavinin türünü ve düzeyini belirler.

Farklı işitme kaybı türleri nelerdir?

İşitme kaybına yönelik en uygun tedavi yönteminin belirlenmesi için öncelikle işitme kaybının türünün ve derecesinin bilinmesi gerekir. Bu gerekli bilgiler, işitme testi aracılığıyla elde edilebilir. Üç farklı tip işitme kaybı vardır.

Sensorinöral işitme kaybı

Sensörinöral işitme kaybı, en yaygın işitme kaybı türüdür. Bu tür işitme kaybı, iç kulakta gerçekleşen hasardan kaynaklanır ve kulağınızın elektriksel uyarıları işitsel sinir yoluyla beyne iletme yeteneğini negatif olarak etkiler. Sensörinöral işitme kaybı, tedavisi olmadığı için kalıcı olarak kabul ediliyor olsa da bu durumu hafifletecek tedavi seçenekleri mevcuttur. Sensörinöral işitme kaybı hakkında daha fazla bilgi edinmek için metne tıklayın.

İletim tipi işitme kaybı

İletim tipi işitme kaybı, dış veya orta kulakta gerçekleşen bir hasar veya tıkanıklıktan kaynaklanır. Bu alanların zarar görmesi, titreşimlerin iç kulağa verimli bir şekilde aktarılmasını engeller. Sensörinöral işitme kaybının aksine, iletken işitme kaybı genellikle tedavi edilebilir. İletim tipi işitme kaybı hakkında daha fazla bilgi edinmek için metne tıklayın.

Mikst Tip işitme kaybı

Mikst tip işitme kaybı, hem sensörinöral hem de iletim tipi işitme kaybı karakteristiklerine sahiptir.

İşitme kaybının dereceleri nelerdir?

İşitme kaybının derecesi, bu kaybın ne kadar ciddi olduğunu gösterir. İşitme kaybı seviyeleri aşağıdaki gibidir:

• hafif işitme kaybı: 26 - 40 dB HL
• orta derece işitme kaybı: 41 - 55 dB HL
• orta-ileri işitme kaybı: 56 - 70 dB HL
• ileri derece işitme kaybı: 71 - 90 dB HL
• çok ileri derece işitme kaybı: 91 - 100 dB HL.

25 dB HL veya altında ölçülen herhangi bir seviye normal olarak kabul edilir.

Bu kategorilerin günlük hayata olan etkileri nelerdir?

• Hafif işitme kaybı: Bu kategoride işitme kaybına sahip olan kişiler, günlük hayatın bir parçası olan düşük seviyeli sesleri işitemeyebilirler. Söz konusu düşük seviyeli seslere nefes alış-verişi, yaprak hışırtısı, fısıldama, buzdolabı uğultusu, kedi mırlaması ve su damlaması gibi sesler örnek olarak gösterilebilir. Hafif işitme kaybı olan kişiler sessiz ortamlarda iyi iletişim kurabilse de, arka plan gürültüsü olan mekanlarda bazı ünsüz harflerle (“s”, “f” veya “t”) başlayan kelimeleri algılamada zorluk yaşayabilir.
• Orta derece işitme kaybı: Orta derece işitme kaybı olan kişiler, normal seviyedeki konuşma seslerini duymakta ve anlamakta daha fazla zorluk yaşar. Orta derece işitme kaybına sahip kişiler, gün içerisinde konuşmaları takip edebilmek için daha fazla çaba göstermek zorunda kalabilir ve sessiz ortamlarda bile söylenenleri duymakta zorluk yaşayabilir veya yanlış anlayabilirler. Arka plan gürültüsünün olduğu ortamlarda normal seviyelerde bir konuşmayı takip etmek, bu kişiler için mümkün olmayabilir. Bu kişilerin duymakta zorluk çekeceği diğer seslere örnek olarak kahkaha, yağmur, ve kahve pişme sesi sayılabilir.
• Orta-ileri işitme kaybı: Orta-ileri işitme kaybı olan kişiler, çoğu ortamda söylenenleri anlamakta güçlük çekerler. Gürültülü ortamlarda ise söylenenleri işitmek bu kişiler için çok daha zordur. Bu seviye işitme kaybına sahip olanlar, televizyon ve radyodan gelen sesi anlayabilmek için sesi oldukça yüksek seviyelere kadar açarlar. Bu kişilerin günlük hayatta işitmekte zorluk çekebileceği diğer sesler arasında akan su, çalar saat, yoğun caddeler, elektrikli diş fırçası ve çamaşır makinesi sesleri ile oyun oynayan çocukların sesleri sayılabilir.
• İleri işitme kaybı: İleri işitme kaybına sahip kişiler, normal ve orta düzeyde ses seviyelerinde gerçekleştirilen konuşmaları anlamakta çoğunlukla zorluk yaşarlar. Yüksek ses seviyelerinde yapılan konuşmalar, arka plan gürültüsü olmadığı sürece bu kişiler tarafından anlaşılabilir. İleri işitme kaybına sahip kişilerin günlük hayatta işitmekte zorluk çekebileceği diğer sesler arasında kapı zili, telefon, trafik gürültüsü, elektrikli süpürge, sifon, çalışan insanlar veya çeşitli ofis sesleri sayılabilir.
• İleri derece işitme kaybı: Çok ileri derece işitme kaybı olan kişiler sadece çim biçme makinesi, motosiklet, ambulans sireni veya mikser gibi çok yüksek seviyeli sesleri duyabilirler. Normal ses seviyesinde yapılan konuşmalar, hatta bağırarak yapılan konuşmalar dahi bu kişiler tarafından işitilemeyebilir. İleri derece işitme kaybı olanlar genellikle koklear implant takarlar veya konuşmayı anlamak için işaret dili veya dudak okuma yöntemine başvururlar.

Tek kulağımda işitme kaybı olabilir mi?

Kulaklarınız birbirinden farklı işitme seviyelerine sahip olabilir. "Tek taraflı veya çift taraflı" ve "simetrik veya asimetrik" işitme kaybı kavramlarını duymuş olmanız da mümkündür.

Kapsamlı işitme testinde iki kulağın da işitme seviyesi ölçülür. Sadece tek kulakta gerçekleşen işitme kaybına tek taraflı, iki kulakta birden gerçekleşen işitme kaybına çift taraflı işitme kaybı denir. İki kulakta yaşanan işitme kaybının benzer seviyelerde olması, simetrik işitme kaybına işaret eder. Ancak iki kulakta yaşanan işitme kaybının benzer seviyelerde olmaması durumu, asimetrik işitme kaybıdır.

İşitme kaybına sahip olmak nasıl bir şey?

İşitme kaybının etkileri kişiden kişiye değişiyor olsa da çeşitli frekansların işitilemediği noktalarda bu frekanslardaki sesleri simüle edebilmek mümkündür.

En yaygın durumlardan biri, tiz seslerin daha zor işitilmesidir. Yüksek frekanslı işitme kaybı olarak bilinen bu tür işitme kaybı, genellikle sensörinöral işitme kaybı vakalarında gözlemlenir. Yüksek frekanslı işitme kaybının neye benzediği hakkında bir fikir edinmek istiyorsanız, işitme kaybı simülatörümüzü deneyebilirsiniz.

İşitme kaybına ne sebep olur?

İşitme kaybının oluşmasının birçok nedeni vardır. İşitme kaybının en yaygın nedenlerinden bazıları şunlardır:

• Presbiakuzi veya yaşa bağlı işitme kaybı. Bu işitme kaybı, yaşlandıkça zaman içinde kademeli olarak ortaya çıkar. İlk etkiler genellikle yaşamın ilerleyen zamanlarına kadar fark edilmez.
• Gürültüye bağlı işitme kaybı. Yüksek seviyelerdeki ses, kulaklarınıza zarar verebilir. Maruz kalınan sesin düzeyine ve maruziyet süresine bağlı olarak işitme duyusunda geçici veya kalıcı hasar gerçekleşebilir. Gürültüye bağlı işitme kaybının nedenlerine örnek olarak konserler, kulaklıkla uzun süre yüksek sesli müzik dinleme, atıcılık/avlanma, elektrikli alet veya ekipman kullanımı, motosiklet sürme veya gürültülü yerlerde çalışma gösterilebilir.
• Dış kulakta tıkanıklıklar. Dış kulağı tıkayan her şey işitme kaybına neden olabilir. En yaygın tıkanma sebeplerinin arasında kulak kiri birikmesi, kulak temizleme çubuğu gibi nesneler veya ekzostoz (kulak kanalında kemik büyümesi) gibi sorunlar bulunur.
• Travma. Özellikle kulağa yakın noktalarda gerçekleşen kafa travmaları, işitme kaybına neden olabilir. Travmalar; kokleaya, orta kulakta yer alan kemiklere, kulak zarına, kulak kanalına veya beyne zarar verebilir.
• Genetik bozukluklar. Birçok genetik bozukluğun işitme üzerinde etkisi olabilir (örneğin, Waardenburg sendromu, Usher sendromu). İşitme kaybı kalıtsal olabilir.
  

İşitme kaybı günlük hayatı nasıl etkiler?

Tedavi edilmeyen işitme kaybı yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltabilir. İşitme kaybının insanları sosyal, duygusal ve bilişsel olarak olumsuz etkilediği çeşitli çalışmalarla ortaya konmuştur.

Sosyal etki

İşitme kaybı, sadece işitme duyusunun zarar görmesi değildir;

çevrenizdekilerle etkili bir şekilde iletişim kurma ve günlük yaşam aktivitelerine katılma yeteneğini olumsuz yönde etkileyebilir. İşitme kaybı, topluma katılım bakımından birçok sorun doğurabilir. Örneğin,

• aile etkinliklerine katılmaktan kaçınmak
• sohbetlerde yer almamaya başlamak
• özellikle gürültülü yerlere gitmekten kaçınmak
• telefon görüşmelerinden kaçınmak
• arkadaşlardan kaçınmak.

Duygusal etki

İşitme kaybı yalnızca sosyal etkileşimleri etkilemekle kalmaz, aynı zamanda duygu durumunuzu da olumsuz yönde etkileyebilir.

İşitme kaybı nedeniyle ne söylendiğini anlamamak veya söylenenleri sürekli yanlış anlamak, kişinin genellikle ailesinden, arkadaşlarından ve diğer sosyal etkileşimlerden kaçınmasına neden olur. İşitme kaybının sebep olduğu duygusal zararlara örnek olarak şunlar gösterilebilir:

• depresyon
• sosyal izolasyon
• hayal kırıklığı veya öfke
• kaygı
• utanç duygusu
• yalnızlık
• yorgunluk.

Bilişsel etki

Her ne kadar beyin aslında bir kas olmasa da etkili bir şekilde çalışmaya devam etmesi için egzersize ihtiyacı vardır. Tedavi edilmeyen işitme kaybı, beynin daha az uyarı almasına neden olur ve zamanla beynin bilgi işleme yeteneğini zayıflatır. Egzersiz olmadan beyin, eskisi gibi bilgi alamaz ve işleyemez. Bu yüzden işitme kaybı, bilişsel becerilerde gerilemeye neden olabilir, örneğin:

• gittikçe ciddileşen unutkanlık
• zihinsel yorgunluk
• bilgi işleme yeteneğinin azalması
• gittikçe ciddileşen bilişsel gerileme.

İşitme kaybı nasıl tedavi edilir?

İşitme kaybı tedavileri, bu kayba sebep olan duruma göre değişiklik gösterir. Kalıcı işitme kaybı genellikle işitme cihazı veya implant ile tedavi edilir.

İşitme kaybı tersine çevrilebilir mi?

Kalıcı işitme kaybının tedavisi yoktur ancak yapılacak tedavi, işitme kaybının etkilerini hafifletme amacını taşıyabilir.

Geçici işitme kayıpları, çeşitli ilaçlar ve tedaviler ile giderilebilir veya kendi kendine ortadan kalkabilir. Uygulanan herhangi bir tedavi, yaşanan sorunlara ve gösterilen semptomlara bağlı olarak, alanında uzman bir doktor ile görüşerek belirlenir.

Farklı işitme kaybı tedavileri nelerdir?

İşitmeye Yardımcı Cihazlar;

İşitme kaybını telafi etmeye yardımcı olan çeşitli cihazlar mevcuttur. Size en uygun cihaz, işitme kaybınının türüne ve derecesine göre değişmektedir.

İşitme cihazları

İşitme kaybının tedavisinde en sık kullanılan araç, işitme cihazlarıdır. İşitme cihazları, kulağın arkasına veya içine takılan ve sesi daha yüksek ve daha net hale getiren küçük elektronik cihazlardır. Size en uygun işitme cihazını bulmak ve işitme cihazlarıyla ilgili daha fazla bilgi edinmek için metne tıklayın. İşitme uzmanınız, ihtiyaçlarınıza en uygun işitme cihazını seçmenize yardımcı olabilir.

İmplantlar

Bazı durumlarda, işitme cihazları yeterli değildir. Onların yerine bir implant kullanılabilir. İmplant, ameliyat ile hastaya takılır. Yaygın implant türleri arasında orta kulak implantları, koklear implantlar ve kemiğe implante edilen işitme cihazları bulunur.

Yardımcı dinleme cihazı

Yardımcı dinleme cihazları, günlük hayatta iletişim veya işitmeye destek olması için kullanılan cihazlardır. Bu cihazlar, tek başına kullanılabildikleri gibi diğer işitme cihazlarıyla birlikte de kullanılabilir. Belli başlı yardımcı dinleme cihazları arasında, sesi doğrudan işitme cihazına veya kulaklıklara gönderen TV adaptörleri, gürültülü yerlerde iletişimi geliştirmek için kullanılan FM sistemleri ve kullanıcının telefon görüşmelerini veya diğer sesleri doğrudan işitme cihazlarına aktarmasına izin veren akıllı telefonlar bulunur.

İşitme kaybını veya işitme duyumun daha fazla zarar görmesini nasıl önleyebilirim?

İşitme kaybı riskini azaltmak veya işitme duyunuzun daha fazla zarar görmesini önlemek için düzenli olarak yapabileceğiniz birkaç şey var:

• Kulak koruyucu kullanın. Yüksek sesler ve gürültü, işitme kaybına neden olabilir. Konserler, atış, motosiklet, araba yarışları vb. gibi gürültülü etkinliklere katılırken kulak koruyucular kullanılarak duyulan ses seviyesi daha güvenli seviyelere çekilebilir. Kulak tıkacı ve kulaklık gibi birçok kulak koruyucu vardır.
• Sesi kısın. Müzik, radyo, televizyon vb. izlerken ve dinlerken ses seviyesini güvenli noktalarda tutmak önemlidir. Bazı ses cihazları bir azami ses sınırı belirlemenize izin verir. Müziğinizin sesini ortam gürültülü olduğu için açıyorsanız, bunun yerine gürültü önleyici kulaklıkları deneyebilirsiniz.
• İşitme kaybınızı veya işitmenizdeki değişiklikleri izlemek için düzenli olarak işitme testi yaptırın. Çevrimiçi işitme testi ile işitme duyunuzdaki değişiklikleri kolayca gözlemleyebilir ve kapsamlı bir işitme testi yaptırmanız gerekip gerekmediğini anlayabilirsiniz.
• Kulağınıza bir şeyler sokmaktan kaçının. Pamuklu çubuk gibi nesneleri kulak kanalına sokmak, kulak kanalı duvarına veya kulak zarına zarar verebilir veya kulak kirinin kulak içerisine yerleşmesine neden olabilir.
• İlaçlarınızı takip edin. Bazı ilaçlar yan etki olarak işitme duyunuza zarar verebilir. Bu tür ilaçlara ototoksik ilaçlar denir. Ototoksik bir ilaç kullanıyorsanız, işitme duyunuzda zamanla herhangi bir değişiklik olup olmadığını gözlemlemeniz çok önemlidir. Mümkünse, ototoksik olmayan diğer ilaç seçenekleri hakkında doktorunuza danışın.